Cellulose voor isolatie

Cellulose is een organische verbinding die tot de groep polysacchariden (complexe koolhydraten) hoort. Cellulose is de hoofdbouwsteen van de celwand van groene planten en geeft de plant een sterke, taaie structuur. Gemiddeld genomen bestaat een plant voor éénderde uit cellulose. Cellulose is derhalve de meest voorkomende organische verbinding op aarde. Het woord cellulose is afkomstig uit het Frans; het is een samentrekking van de woorden ‘cel’ en ‘glucose’ (‘glucose’ betekent suiker). Cellulose is als plantvezel het hoofdbestanddeel van de vezels die in onze dagelijkse voeding zit; het is niet verteerbaar, maar wel nodig om de stoelgang op gang te houden.

Cellulose is een breed inzetbaar materiaal. Het wordt naast isolatie onder andere gebruikt in papier, karton, textiel en zelfs medicijnen. Omdat het een 100% natuurlijk product is, is gebruik ervan zeer duurzaam. Cellulose is één van de oudste isolatiematerialen die we kennen. Moderne isolatie werkt met behulp van cellulosevlokken, die verkregen worden door gerecycled papier te vermalen en te vermengen met sterk brandwerende boraat-zouten. Het resultaat is een duurzame, goedkope en redelijk isolerend (R-waarde per 10cm ≈ 2,5) materiaal. Recente testen in de VS en Canada tonen aan dat cellulose qua brandveiligheid mogelijk nog veiliger is dan minerale wol of glasvezel. Dit omdat cellulose een hogere dichtheid heeft en minder zuurstof tot de brand toelaat.

Soorten cellulose isolatie

Er zijn vier soorten cellulose isolatie:

• Droge, ingeblazen cellulose: wordt door gaten in de constructie geblazen om een holte op te vullen. Deze vorm laat relatief veel lucht toe (dor interne schikking van de vlokken), maar hier is in de gestelde R-waarde rekening mee gehouden.
• Natte, opgespoten cellulose: deze vorm van isolatie is makkelijker aan te brengen en isoleert iets beter dankzij de hogere dichtheid. Deze hogere dichtheid is een gevolg van de aanwezigheid van een kleine hoeveelheid lijm, die de vlokken na drogen op hun plaats houdt. Natte cellulose kan vanwege vochtproblemen alleen toegepast worden op oppervlakken die nog niet bedekt zijn. Een muur moet bijvoorbeeld minimaal 24 uur drogen alvorens deze dichtgemetseld kan worden.
• Gestabiliseerde cellulose: deze vorm wordt meestal toegepast in zolder- of dakisolatie. Het is droge cellulose met toevoeging van een zeer geringe hoeveelheid vocht en lijm om de vlokken op hun plaats te houden.
• Stofarme cellulose: het aanbrengen van cellulose kan een hoop stof veroorzaken. Met name in geval van droge cellulose wordt een mondkapje gedragen tijdens installatie. Stofarme cellulose bevat een lichte hoeveelheid olie of andere ‘stofdemper’, wat nodig kan zijn in huizen met één of meer bewoners die overgevoelig zijn voor stof. Na installatie van welke vorm van cellulose dan ook komt er overigens geen extra stof meer vrij.

Voordelen

• Thermische prestaties: de isolerende prestaties van cellulose zijn vergelijkbaar met die van glaswol en/of steenwol. Het grote voordeel van cellulose is echter dat het goed om zwakke plekken als buizen en bedrading heen past. Het laat maar weinig lucht toe, waardoor de opvulling het warmtetransport goed verstoort. Tsts hebben uitgewezen dat cellulose de stookkosten met zo’n 20 tot 30% extra terugdringt vergeleken met minerale wol of glasvezel.
• Prijs: vergeleken met schuim-isolatie, dat betere eigenschappen heeft, is cellulose erg goedkoop.
• Geluidsisolatie: omdat cellulose zeer luchtdicht is en een hoge dichtheid heeft, is het een goede geluidsisolator.
• Schimmel en ongedierte: de boraat-zouten die vermengd zijn met de cellulose, bieden goede bescherming tegen ongedierte en schimmel. Er is een test uitgevoerd waarbij cellulose maandenlang vochtig werd gehouden. Resultaat: geen ongedierte of schimmel.
• Brandveiligheid: het klinkt moeilijk te geloven voor een materiaal dat uit gerecycled papier bestaat, maar cellulose dat geïpregneerd is met boraat-zouten is één van de meest brandveilige materialen.
• Dampremming: een dampremmende folie is bij cellulose niet altijd nodig, al is de discussie nog gaande. Omdat damp vooral via luchtstromen wordt afgezet, zal een volledig luchtdichte opvulling weinig problemen geven. Cellulose is daarnaast een materiaal dat eventueel vocht snel opneemt en evenredig door het materiaal verdeelt. Hierdoor wordt accumulatie van vocht voorkomen.
• Milieuvriendelijkheid: het vervaardigen van cellulose kost maarliefst 20 tot 40 keer minder energie dan ‘moderne’ isolatiematerialen als schuim en glasvezel. Daarnaast bestaat het bijna volledig uit gerecycled materiaal.

Nadelen

Cellulose heeft als isolatiemateriaal eigenlijk maar weinig nadelen:

• Aanwezigheid van zouten: De boraat-zouten die gebruikt worden, worden gewonnen uit het veel voorkomende mineraal borax. Het winnen van borax is een schoon proces, maar het is en blijft een beperkte bron, wat afdoet aan de duurzaamheid.
• Droogtijd: natte cellulose isoleert beter, omdat het een stuk beter luchtdicht is dan de droge variant. Om latere vochtproblemen te voorkomen, is het echter wel van belang dat de cellulose goed opdroogt. Dit kan een tijd duren; de inzet van een straalkachel of luchtdroger kan gewenst zijn.
• Installatie: correcte installatie van cellulose vereist wat expertise. Zo is kennis nodig over droogtijd, het correct inblazen en ‘opkroppen’ van droge cellulose en het aanbrengen van cellulose op hellingen.